Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością – Jaki ma to wpływ na budżet firmy?

Stopień niepełnosprawności pracownika, właściwy symbol przyczyny niepełnosprawności, schorzenia specjalne i szczególne – PFRON

---

Czy wiesz, jaki może być wpływ stopnia niepełnosprawności, symbolu przyczyny niepełnosprawności, schorzenia specjalnego czy schorzeń szczególnych na budżet firmy? Co może zyskać przedsiębiorca zatrudniający osoby z niepełnosprawnością?

Naszym pracownikiem może być osoba z niepełnosprawnością. Napisano na ten temat dużo artykułów, tylko co to tak naprawdę oznacza dla pracodawcy? Jakie koszty, jakie korzyści i jakie ryzyko wiążą się z pojawieniem w zespole pracowników osoby z niepełnosprawnością?

Tu zaczyna się dla pracodawcy zagadka, między innymi dlatego, że Polska jako jedyna w Europie posiada aż 5 instytucji orzeczniczych w tym zakresie:

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
• Powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• KRUS,
• komisje lekarskie podległe MON,
• komisje lekarskie podległe MSWiA.

Ten „chaos” legislacyjny i orzeczniczy powoduje, że niektórych przepisów nie da się łatwo i bezpośrednio porównać.

 Jak nie tracić należnych funduszy z PFRON?

 W comiesięcznych rozliczeniach z PFRON, z powodu skomplikowanych przepisów i braku specjalistycznej wiedzy pracodawcy często składają nieprawidłowe deklaracje, tracąc środki finansowe.

W przypadku orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przewidują gradację niepełnosprawności poprzez określenie trzech stopni niepełnosprawności:

• znaczny,
• umiarkowany,
• lekki.

Osoby zaliczone do znacznego stopnie niepełnosprawności są określane w orzeczeniu jako „niezdolne do pracy i wymagające, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji” jednak to nie wyklucza możliwości zatrudniania takiej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej w przypadkach:

• przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
• zatrudnienia w formie telepracy.

Zaliczenie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy z otwartego rynku pracy w przypadkach:

•  przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
•  zatrudnienia w formie telepracy.

W opisie przeczytamy niezdolne do pracy, wymagające czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Osoby zaliczone do lekkiego stopnia niepełnosprawności pracodawca może zatrudniać prawie bez ograniczeń. Czasami wymagane jest doposażenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Czy każde orzeczenie o niepełnosprawności należy uwzględniać?

Pracodawcy muszą zwracać szczególną uwagę na orzeczenia, które obowiązują w naszym systemie prawnych, chociaż zostały wydane przez organ rentowy MSWiA czy MON przed dniem 1 stycznia 1998 r. o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów. Mimo, iż są ważne to nie zawsze możemy uwzględnić takich pracowników w ilości etatów osób niepełnosprawnych w naszym zakładzie.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2005 roku pojęcia niepełnosprawności, które zawiera art. 4 ustawy z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie można utożsamiać z pojęciem niezdolności do pracy, określonym w art. 12 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie są one tożsame, a różnice między nimi występują zarówno w płaszczyźnie definicyjnej, jak i w zakresie orzekania o każdym z tych stanów, które z kolei stanowią przesłankę do przyznania innego rodzaju świadczeń bądź uprawnień.

Natomiast postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 roku dotyczące orzeczenia stwierdzającego znaczny stopień niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika organu rentowego o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Właściwa klasyfikacja chorób ma bardzo duże znaczenie

Wpływ na budżet firmy ma także klasyfikacja chorób osób z niepełnosprawnością kryjącą się za symbolami przyczyny niepełnosprawności:

1-U – upośledzenie umysłowe,

02-P – choroby psychiczne,

03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,

04-O – choroby narządu wzroku,

05-R – upośledzenie narządu ruchu,

06-E – epilepsja,

07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,

08-T – choroby układu pokarmowego,

09-M – choroby układu moczowo-płciowego,

10-N – choroby neurologiczne,

11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,

12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

 Jak schorzenia szczególne i specjalne wpływają na rozliczenia PFRON?

 Następnym elementem mającym wpływ na budżet pracodawcy jest informacja, jakie schorzenie szczególne posiadają nasi pracownicy z niepełnosprawnością? Schorzenia szczególne pozwalają zgodnie z rozporządzeniem i prawidłowo zebraną przez dział personalny dokumentacją policzyć pracowników z niepełnosprawnością zamiast 1 etatu nawet razy 3 etaty. Skąd możemy czerpać taką wiedzę – czytając prawidłowo symbol niepełnosprawności i spełniając wszystkie dodatkowe wymogi wynikające z rozporządzenia.

I ostatni element mający wpływ na budżet to schorzenia specjalne, uprawniające pracodawcę do pobierania podwyższonego dofinansowania z PFRON do wynagrodzeń dla zatrudnionych osób z niepełnosprawnością. Element trudny do wypełnienia przez pracodawcę ale nie jest niemożliwy, w dzisiejszej dobie gdzie firmy mierzą się z byciem odpowiedzialnym społecznie, raportowaniem ESG – Corporate Social Responsibility and Disability.

 

Stan prawny: lipiec 2024

Masz pytania: biuro@gosiamachaj.pl

Autor: Małgorzata Machaj, dr n zdr., ekspert ds. zatrudniania osób z niepełnosprawnością, audytor prawidłowości naliczania wpłat do PFRON